خبرگزاری مهر - گروه استانها- اعظم محبی: مشاهده شعله‌های سر به فلک کشیده و دود عظیم ناشی از سوزاندن کاه و کلش گندم و جو در اراضی زراعی گلستان تصویر رنج آور این روزهای اراضی زراعی استان است که از بین رفتن خاک و آلودگی هوای مناطق پیرامونی تنها بخشی از آثار زیانبار این رویه غلط و سریالی است.
هرچند سرعت گذر از سنت و حرکت به سوی مدرنیته در بخش‌های از زندگی انسان‌ها مانند لوازم ارتباطی همچون تلفن همراه و نرم افزارهای مربوطه و دیگر تکنولوژی‌ها، سرسام آور است اما هنوز در بخش‌هایی از زندگی بشری مانند زراعت، فاصله گرفتن از سنت‌های غلط و رویه‌های اشتباه، حرکتی لاک پشتی و شاید آهسته تر دارد.
روزهای اردیبهشت که به نیمه می‌رسد جاده‌های گلستان مملو از کمباین‌های برداشت کننده گندم و جو می‌شود و تحرک روزی و نشاط کشاورزان در این روزها بسیار دیدنی است؛ اما سکانس دوم برداشت غلات در استان تراژدی غم باری را به نمایش می‌گذارد. «سوزاندن کاه و کلش و منظره‌ای که مرگ خاک‌های حاصلخیز و سوختن سرمایه‌های ملی را در شعله‌های یک باور نادرست نشان می دهد».
صدها هزار هکتار زمین زراعی در گلستان به زیر کشت غلات رفته اند. هر چند بخشی از آن در اثر سیلاب امسال از بین رفته اما هنوز سطح وسیعی از اراضی استان مملو از خوشه‌های طلایی گندم، جو و کلزا است.
زمین را برای کشت بعدی آماده می‌کنیم
حسنعلی شربتی که از نوجوانی به کشاورزی مشغول بوده و ساکن یکی از روستاهای اطراف گرگان است، در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: هر چند قبول دارم که آتش زدن کاه و کلش شاید به زمین آسیب بزند اما چاره‌ای ندارم. سطح درآمد ما از زراعت در برابر هزینه‌های کشت و زرع خیلی کم است و مجبوریم که زمین را برای کشت بعدی آماده کنیم. یک روز هم برای ما یک روز است و نباید تأخیر داشته باشیم.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم زمین را آتش نزنیم باید هزینه‌های زیادی برای به زیر خاک کردن باقیمانده کاه و کلش صرف کنیم، ادامه داد: حال که همه در رادیو و تلویزیون از مضرات این کار می‌گویند دولت هم باید به پای کار بیاید و همراه کشاورزان شود تا این رویه اصلاح شود.
رفع این مشکل علاوه بر اینکه نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی کشاورزان از مضرات آن است به کمک مالی هم محتاج است. باید ادوات لازم را در اختیار کشاورزان قرار داد تا رویه فعلی تغییر کند.
موجودات زنده طعمه حریق می‌شوند
قربان رستمانی عضو شورای اسلامی روستای ایلوار شهرستان کردکوی هم به خبرنگار مهر گفت: تنها با اتکا به بخشنامه و دستور العمل نمی‌شود روش فعلی زندگی مردم را تغییر داد.
وی با بیان اینکه همواره شاهد آتش زدن بقایای گیاهی هستیم، ادامه داد: من از اصول علمی و تخصصی در خصوص مضرات آتش زدن کاه و کلش آگاه نیستم اما بارها دیده ام که علاوه بر بقایای گیاهی، حیواناتی همچون مار، لاک پشت، موش، خرگوش و گنجشگ هم سوخته اند و با این کار صدمات جبران ناپذیری به حیات روی زمین وارد شده است.
کاهش حاصلخیزی خاک
علی فرجی فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تولیدات گیاهی هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: آتش زدن کاه و کلش محصول قبلی و علف‌های هرز مضراتی همچون کاهش حاصلخیزی و باروری خاک را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه بازمانده کاه و کلش و سفال گندم برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می‌شود، گفت: برای اصلاح رویه فعلی کشاورزان علاوه بر اجرای گشت‌های کنترلی و نظارتی توسط دستگاه‌های مسئول، باید به مقوله آموزش هم توجه ویژه ای کنیم.
فرجی اضافه کرد: علاوه بر مضرات زیست محیطی آتش سوزی کاه و کلش هرساله خسارت مالی فراوانی به دیگر کشاورزان هم وارد می‌کند، زیرا محصول گندم و جو بسیار خشک و سریع الاشتعال بوده و وزش باد باعث سرایت آتش به مزارع اطراف شده و زحمت یک ساله را از بین می‌برد.
راهکارهای جایگزین
فرجی خرد کردن و توزیع بقایا در سطح مزرعه، رعایت تناوب در کشت گندم، حبوبات و انجام آیش، چراندن دام‌ها و کمپوست کردن بقایا را به عنوان راهکار اولیه جهت جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهی برشمرد.
آتش زدن سبب سخت‌تر شدن خاک، ایجاد سله و فرسایش خاک می‌شود وی ادامه داد: دلیل اصلی روی آوردن کشاورزان به آتش زدن کاه و کلش گندم و جو کنترل آفات و علف‌های هرز، پاک شدن سریع زمین از بقایای گیاه قبلی و آسان شدن عملیات شخم برای محصول بعدی است ولی لازم به ذکر است به کار بردن تناوب زراعی صحیح و استفاده مناسب از سموم نتیجه‌ای بسیار مطلوب‌تر دارد.
این کارشناس کشاورزی از سخت‌تر شدن خاک در اثر گرما گفت و اظهارکرد: سخت‌تر شدن خاک در اثر گرما و ایجاد سِله مانع از جوانه زدن بذرها و استقرار بوته‌ها و گسترش ریشه در خاک می‌شود.
فرجی سوزاندن کاه و کلش را در افزایش فرسایش خاک تأثیرگذار دانست و تأکید کرد: با این کار خاک در معرض فرسایش شدید آب و هوا قرار می‌گیرد و با از بین رفتن لایه‌های خاک زنده زمین زراعی قدرت حاصلخیزی و تولید محصول خود را از دست می‌دهد.
آسیب به ساختمان خاک
یک کارشناس ارشد محیط زیست هم به خبرنگار مهر گفت: آتش زدن بقایای زراعی آسیب جدی به ساختمان خاک، منابع آبی، حیات وحش، میکروارگانیسم‌ها، مواد آلی و معدنی خاک وارد می‌کند.
مریم کریمی با بیان اینکه هرساله جنگل‌ها و مراتع هم در اثر آتش زدن کاه و کلش طعمه حریق می‌شوند، معتقد است: آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی، علاوه بر اینکه چهره طبیعت را زشت و کریه می‌کند، مشکلات زیست محیطی زیادی برای مردم، اکوسیستم منطقه در پی دارد.
کریمی ادامه داد: از اثرات مضر سوزاندن بقایای گیاهی می‌توان به آسیب دیدن چرخه زندگی حشرات مفید و از بین رفتن میکروارگانیسم های زنده از جمله باکتری‌ها و قارچ‌ها در خاک اشاره کرد.
وی افزود: در فرایند آتش زدن بقایای زراعی علاوه بر مشکل و آسیب‌های حرارت بالا؛ دود، گرد و غبار و گازهایی نظیر مونواکسیدکربن، دی اکسیدکربن، اکسید نیتروژن تولید می‌شود که آلوده کننده محیط زیست و هوا است.
کریمی ادامه داد: این اقدام کشاورزان برای از بین بردن کاه و کلش و آفات مزارع در حالی صورت می‌گیرد که با از بین بردن مواد مغذی سطحی خاک در کشت‌های بعدی مجبور به استفاده از انواع کود برای افزایش بارآوری خاک می‌شوند که آثار زیانباری در زمینه محیط زیست دارد.
به گفته وی؛ گشت‌های اجرایی محیط زیست در صورت مشاهده چنین افرادی آنان را شناسایی و به مراجع قضائی معرفی می‌کنند.
برخورد با متخلفان
رئیس کل دادگستری استان گلستان هم در این خصوص دادستان‌های شهرستان‌های مختلف استان گلستان را مکلف به برخورد جدی با متخلفان کرد و گفت: هر ساله سوزاندن بقایای گیاهی به ویژه در زمین‌های کشاورزی، خطر سرایت آتش به درختان حاشیه مزارع و جنگل‌ها و مراتع استان را پررنگ می‌کند.
وی اضافه کرد: دادستان‌ها باید در نشست‌هایی با فرمانداران، مسئولان جهاد کشاورزی محیط زیست، منابع طبیعی و دهیاران از آنان بخواهند برای پیشگیری از آتش زدن بقایای گیاهی از هم اکنون چاره اندیشی و راه‌های جایگزین به کشاورزان معرفی کنند.
هاشمیان با بیان اینکه براساس قانون کسانی که بقایای گیاهی را آتش می‌زنند تحت پیگرد قرار می‌گیرند، افزود: براساس ماده دو قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۱۳۷۴، پخش و انتشار هرگونه مواد آلوده کننده هوا بیش از حد مجاز از منابع تجاری، خانگی و متفرقه در هوای آزاد ممنوع است و متخلف به عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی تحت تعقیب قضائی قرار می‌گیرد.
به گفته هاشمیان، همچنین به صراحت در ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور آمده که اگر آتش ناشی از آتش زدن کاه و کلش مزارع به جنگل‌ها سرایت کند، مرتکب به حبس تادیبی از دو ماه تا یکسال محکوم می‌شود.
گفتنی است که سال‌های گذشته با ورود دستگاه قضائی، روند سوزاندن بقایای گیاهی در زمین‌های کشاورزی کاهش یافته است اما با توجه به اینکه اقتصاد این استان مرزی بیشتر بر پایه کشاورزی استوار است، حفظ زمین‌های مستعد و خاک حاصلخیز یک ضرورت است و دستگاه‌های مربوطه باید در این زمینه اهتمام جدی داشته باشند.
نظر شما